Stevig in je schoenen staan: Hoe je zelfvertrouwen de basis legt voor een krachtiger leven

Rotsvast versus wankel bij het geringste zuchtje wind

We hebben het allemaal wel eens meegemaakt: die momenten waarop je twijfelt of simpelweg niet durft te zeggen wat je écht denkt. Laatst vertelde een coachee me dat ze de behoefte voelt tijdens vergaderingen om haar ideeën of mening te delen, maar op het laatste moment toch stil blijft. Uit angst om kritiek te krijgen of niet gehoor te worden. Of een andere toegewijde werknemer, die vertelde hoe ze steeds ja zei op extra taken, ook al valt het niet onder haar functie. Omdat ze geen ‘nee’ durfde te zeggen en het al jaren zo ging, liet ze het over zich heen komen. Beide situaties laten zien hoe lastig het kan zijn om stevig in je schoenen te staan, terwijl dit juist de basis vormt voor het aangeven van grenzen, keuzes maken en trouw blijven aan jezelf.

Als je je zelfverzekerd voelt, ben je in staat om duidelijk te communiceren wat je wilt en nodig hebt, en kun je makkelijker afhouden wat niet bijdraagt aan je doelen. Maar uit de vele voorbeelden in mijn coachpraktijk blijkt dat het gemakkelijker gezegd dan gedaan is. Wat maakt het toch zo moeilijk om die zelfverzekerdheid te vinden en vast te houden?

Waarom het lastig is je mannetje te staan

Er zijn verschillende oorzaken waardoor mensen het lastig vinden om zelfverzekerd op te treden:

• Opvoeding en sociale normen: We hebben geleerd om beleefd, dienstbaar en aardig te zijn. En dat zijn waardevolle eigenschappen, mits je ze op de juiste wijze doseert. En laat die bewuste mate nu net hetgene zijn dat de meesten van ons niet meegekregen hebben in hun opvoeding. Deze in wezen nobele normen kunnen er toe leiden dat we ons eigen belang op de tweede plaats zetten. Denk maar aan een brutale puber, die verre van beleefd en aardig is. Die denkt aan maar aan zichzelf 😉
  

• Faalangst en onzekerheid: Veel mensen zijn bang om fouten te maken of beoordeeld te worden. Ze zien kritiek als afwijzing, of fouten als misstappen met fatale gevolgen. Dit kan voortkomen uit een gebrek aan zelfvertrouwen, maar ook het gebrek aan overzicht en relativeringsgevoel. Wederom speelt je opvoeding een belangrijke rol hierin, wat gelukkig niet hoeft te betekenen dat je het tij niet kunt keren.
  

• Perfectionisme: De behoefte om alles foutloos te doen kan verlammend werken, waardoor je terughoudend wordt in je handelen en spreken. Heb je geleerd dat fouten maken erbij hoort en dat je hier van kunt leren, dan ga je een stuk zelfverzekerder door het leven. Helaas leven we in een maatschappij waarin vooral successen gedeeld worden, en de lat steevast hoog ligt.
  

• Gebrek aan zelfinzicht: Als je niet precies weet waar je voor staat en wat jouw waarden en grenzen zijn, wordt het moeilijk om die ook aan anderen te communiceren. "Helaas" vraagt het tijd en rust om je bewust te worden van je waarden en grenzen. Iets dat niet gemakkelijk is een maatschappij waarin een volle agenda de norm is en ontelbare afleidingen je dag vullen.
  

5 praktische tips om morgen al steviger in je schoenen te staan

1. Werk aan je zelfbeeld:
   Probeer elke dag iets positiefs over jezelf te benoemen. Begin met een kleine gewoonte, zoals elke avond tegen jezelf zeggen wat je goed hebt gedaan die dag. Maar ook: wat heb ik geleerd deze dag? Dit kan helpen om je zelfvertrouwen langzaam op te bouwen.

2. Maak gebruik van ademhalingstechnieken:
   Als je nerveus of onzeker bent, ga je vaak oppervlakkig ademhalen. Neem een moment om diep en rustig in en uit te ademen. Dit helpt je om kalmer en zelfverzekerder over te komen. Oefen dit eerst op een rustig moment, zodat je het later op een stressvol moment kunt toepassen.

3. Bereid je voor:
   Of het nu gaat om een presentatie, een lastig gesprek of een vergadering, zorg dat je voorbereid bent. Stel je de setting voor, degenen die aanwezig zijn, weet wat je wilt zeggen en bedenk alvast een paar mogelijke vragen of reacties en hoe je hierop wilt reageren. Dit maakt het makkelijker om je standpunt te verdedigen.

4. Oefen ‘nee’ zeggen:
   Bedenk welk (kleine) verzoek je regelmatig krijgt. Stel je voor hoe je op een assertieve, maar respectvolle manier nee zegt hierop, waarbij je rekening houdt met de teleurstelling van de ander. Zonder alsnog ja te zeggen! Je zult merken dat het steeds makkelijker gaat om je grenzen te bewaken zonder dat je uit verbinding raakt met de ander.

5. Sta fysiek stevig:
   Lichaamstaal is belangrijk. Rechtop staan met beide voeten stevig op de grond geeft niet alleen anderen het signaal dat je zelfverzekerd bent, maar zorgt er ook voor dat je jezelf krachtiger voelt.Als je je zelfverzekerd voelt, ben je in staat om duidelijk te communiceren wat je wilt en nodig hebt, en kun je makkelijker afhouden wat niet bijdraagt aan je doelen.

Fan van muziek? Gebruik het als empowerment!

Muziek heeft een krachtige invloed op onze emoties en mindset. Je kunt muziek inzetten om je zelfvertrouwen te vergroten en je energiek te voelen:

• Trek je terug met inspirerende muziek: Luister naar nummers die je motiveren en inspireren. Denk aan krachtige songs met teksten die overwinnen en kracht uitstralen, zoals Believer of Viva la vida. Dit kan je helpen om je in de juiste mindset te brengen voor een belangrijke afspraak of presentatie.
  

• Muziek tijdens je ochtendroutine: Begin je dag met een ‘power song’. Een lied dat je doet glimlachen, dat je voeten doet bewegen en je hoofd helder maakt. Dit kan je helpen om je dag vol vertrouwen te starten. Ik vind Waka Waka van Shakira heerlijk om mijn dag mee te starten
  

• Gebruik muziek om je focus te verbeteren: Er zijn talloze afspeellijsten die zijn ontworpen om concentratie te verbeteren. Kies rustige, instrumentale muziek of lo-fi beats om in een ‘flow’ te komen tijdens het werken. Je zult merken dat dit helpt om productiever en doelgerichter te werken, waardoor je minder onzeker bent over het resultaat. Zo sta ik meteen "aan" als ik de klanken van Summer Terrace, het eerste nummer van deze playlist hoor.
  

• Ontspan met kalmerende muziek: Als spanning of angst je in de weg zitten, kan rustige, kalmerende muziek helpen om je stressniveau te verlagen en je emoties te reguleren. Probeer muziek met lage tonen, zoals klassiek of binaurale beats, voor een ontspannen gevoel. Spotify stelde op basis van mijn luistervoorkeuren deze playlist voor met veel pianomuziek, variërend van klassiek tot lichte muziek. Ik geniet er dagelijks van
  

Toch jezelf omver laten blazen?

We zijn allemaal mensen. Ook ik laat me nog wel eens uit het veld slaan in bepaalde situaties die ik niet aan heb zien komen. Hoe hard je er ook aan gewerkt hebt, soms lukt het gewoon even niet om stevig in je schoenen te staan. En dat is oké. Misschien verlies je de draad van je verhaal tijdens een belangrijk gesprek of overleg, of belandt er iets op je bordje dat niet jouw verantwoordelijkheid is. Wat kun je dan doen?

Maak het niet te zwaar voor jezelf. Iedereen heeft wel eens zo’n moment. In plaats van te denken “Ik heb gefaald”, kun je bijvoorbeeld lachen en zeggen “Ach, dit was niet mijn beste dag. Morgen weer een kans.” Of wie weet heb je mazzel, en komt die lieve collega voor je op door te zeggen dat je hier in het volgende overleg op terug kunt komen, of dat deze taak niet bij jou hoort te liggen. Zodat jij even op adem kunt komen. Soms hoeft zelfverzekerd zijn niet te betekenen dat je alles perfect zelf doet, maar dat je de kracht hebt om hulp te accepteren als dat nodig is.

Stevige wortels creëren

Wil jij niet dat grassprietje zijn dat knakt of omvergeblazen wordt? Kies jij ervoor stevig als een boom te stralen? Dan is het belangrijk om aan de volgende basisprincipes te werken:

• Zelfbewustzijn: Begrijp je eigen emoties, waarden en behoeften. Dit is de basis om zelfverzekerd op te treden en je grenzen te bewaken.
  Neem dagelijks een paar minuten om je gedachten en gevoelens op te schrijven in een dagboek. Ga wandelen in de natuur om je hoofd helder te krijgen en emoties beter te begrijpen. Oefen mindfulness om meer bewust te worden van je gedachtenpatronen en reacties.
  

• Zelfvertrouwen: Geloof in je eigen vaardigheden en oordeel, ook als dingen niet volgens plan gaan.
  Zet je successen op papier, hoe klein ook, en lees deze regelmatig door. Visualiseer jezelf in moeilijke situaties waarin je met zelfvertrouwen reageert. Geef jezelf kleine uitdagingen om nieuwe dingen te proberen en vier het als het lukt.
  

• Assertiviteit: Durf je mening te geven en voor jezelf op te komen.
  Oefen 'nee' zeggen in situaties die je niet passen, ook (of eigenlijk: juist!) als het kleine verzoeken zijn. Gebruik ik-boodschappen om jouw standpunt duidelijk te maken zonder verwijtend over te komen (bijv. "Ik voel me overweldigd als..." of "Ik heb me voorgenomen om...."). Volg een assertiviteitstraining om technieken te leren waarmee je je grenzen beter kunt aangeven.
  

• Grenzen stellen: Weet waar jouw grenzen liggen en communiceer die op een duidelijke en respectvolle manier.
  Maak een lijst van situaties waarin je je grenzen vaak overschrijdt, en bedenk wat je anders zou willen. Creëer een tijdsbuffer ("Hier kom ik later op terug") om te voorkomen dat je impulsief reageert, waarbij je voorbij gaat aan wat voor jou belangrijk is. Oefen daarnaast enkele zinnen die je kunt gebruiken om 'nee' te zeggen of een grens te stellen, zoals "Ik zou graag helpen, maar op dit moment lukt het me niet." Plan rustmomenten in je agenda en houd je eraan, zelfs als anderen je vragen iets extra's te doen.